เกมกระดานของพระราชา

องค์ประกอบของเกม

หมากรุกโองิเล่นโดยคู่ต่อสู้สองคนที่นั่งอยู่ตรงข้ามกัน มีกระดานเกมที่ประกอบด้วยตาราง 8 แถวและ 8 คอลัมน์ ทำให้มีทั้งหมด 64 ช่อง ตามประเพณีของเกมญี่ปุ่น ผู้เล่นจะถูกเรียกว่า Sente (先手) ผู้เล่นที่ได้เดินก่อน และ Gote (後手) ผู้เล่นที่เดินตามหลัง อย่างไรก็ตาม ในภาษาอังกฤษ พวกเขาเรียกง่ายๆ ว่า ดำ และ ขาว โดยดำเป็นผู้เริ่มเดินก่อน

แม้ว่าเราจะใช้ชื่อ "ดำ" และ "ขาว" เพื่อแยกแยะฝ่ายทั้งสอง แต่ชิ้นหมากรุกทุกชิ้นมีสีเดียวกัน การตั้งชื่อนี้เป็นเพียงวิธีที่สะดวกในการแยกผู้เล่น

แต่ละผู้เล่นเริ่มเกมด้วยชิ้นหมากรุก 18 ชิ้น ชิ้นหมากรุกเหล่านี้มีลักษณะแบน เป็นรูปลิ่ม และเป็นห้าเหลี่ยม มีขนาดที่แตกต่างกันเล็กน้อย ทุกชิ้นยกเว้นราชามีลักษณะภายนอกเหมือนกัน ไม่ว่าจะเป็นของผู้เล่นฝ่ายใด เพื่อแสดงทิศทางของชิ้นหมากรุก ปลายแหลมจะหันไปทางฝั่งของคู่ต่อสู้ บ่งบอกว่าใครควบคุมชิ้นนั้น ชิ้นหมากรุกเหล่านี้มีตั้งแต่ชิ้นที่สำคัญที่สุด (ขนาดใหญ่ที่สุด) ไปจนถึงชิ้นที่สำคัญน้อยที่สุด (ขนาดเล็กที่สุด) ดังนี้:

• 1 ขุน
• 1 เจ้าหญิง
• 1 เรือ
• 1 โคน
• 2 เงิน
• 2 ม้า
• 2 หอก
• 8 เบี้ย

ชื่อของชิ้นหมากรุกเหล่านี้อาจฟังดูคุ้นเคยเพราะมีความหมายใกล้เคียงกับชิ้นหมากรุกในหมากรุกตะวันตก อย่างไรก็ตาม ชื่อเหล่านี้ไม่ใช่การแปลตรงจากภาษาญี่ปุ่น แต่ถูกเลือกมาเพราะความคล้ายคลึงในแง่ความหมาย

บนแต่ละชิ้นหมากรุก คุณจะพบชื่อที่เขียนด้วยอักษรคันจิด้วยหมึกสีดำ สำหรับชิ้นหมากรุกทุกชิ้นยกเว้นขุน มีอักษรเพิ่มเติมที่ด้านหลัง เมื่อชิ้นหมากรุกถูกพลิกไปยังด้านนี้ระหว่างเกม มันหมายถึงว่าชิ้นหมากรุกได้รับการเลื่อนขั้นและมีความสามารถในการเคลื่อนที่ที่แตกต่างไป

อักขระ 王 (ขุน) แทนชิ้นหมากรุกของผู้เล่นที่มีอันดับสูงหรือเป็นแชมป์ครองตำแหน่ง ในขณะที่อักขระ 玉 (หมายถึงขุน แต่ใช้อย่างเฉพาะเจาะจง) แทนชิ้นหมากรุกขุนสำหรับผู้เล่นที่มีอันดับต่ำหรือเป็นผู้ท้าชิง

ด้านล่างนี้ คุณจะเห็นรายการชิ้นหมากรุก ชื่อของพวกมันในภาษาญี่ปุ่น และชื่อภาษาอังกฤษที่สอดคล้องกัน ตัวย่อเหล่านี้มักใช้ในการบันทึกเกมและเมื่ออ้างอิงถึงชิ้นหมากรุกในการสนทนา

ตัวหมาก

	ไม่ได้รับการส่งเสริม				ได้รับการเลื่อนตำแหน่ง
ชื่อ	ตัวย่อ		ภาพ		ตัวย่อ		ภาพ
ขุน	K	王
เจ้าหญิง	I	姫			+I	神
เรือ	R	飛			+R	龍
โคน	B	角			+B	馬
เงิน	S	銀			+S	全
ม้า	N	桂			+N	圭
หอก	L	香			+L	杏
เบี้ย	P	歩			+P	と

กฎการเล่นเกม

วัตถุประสงค์

วัตถุประสงค์หลักของเกมคือการจัดการเช็คเมทกษัตริย์ของฝ่ายตรงข้าม การบรรลุเป้าหมายนี้จะนำไปสู่การชนะเกม

การตั้งเกม

ที่เริ่มเกม ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายจะจัดวางชิ้นหมากรุกบนกระดาน โดยมีทิศทางของแต่ละชิ้นหันหน้าไปทางฝ่ายตรงข้าม การตั้งค่านี้ส่งสัญญาณความพร้อมของชิ้นหมากรุกที่จะเคลื่อนไหวเข้าสู่การเล่น

นี่คือการจัดวางชิ้นหมากรุกที่เริ่มต้นของเกม:

ด้านล่างคือการเริ่มต้นวางหมากแบบมาตรฐาน

โดยปกติแผนภาพที่แสดงกระดานจะวาดจากมุมมองของผู้เล่นสีดำ ซึ่งตั้งอยู่ทางด้านล่างของแผนภาพ

การกำหนดผู้เล่นสีดำ

มีวิธีที่เรียกว่า 振り駒(furigoma) หรือการโยนเบี้ยเพื่อตัดสินว่าใครจะเดินก่อน ผู้เล่นหนึ่งคนโยนเบี้ยห้าตัว หากจำนวนเบี้ยเลื่อนขั้น (と) ที่หงายหน้าขึ้นมีมากกว่าจำนวนเบี้ยที่ไม่ได้เลื่อนขั้น (歩) แล้ว ผู้เล่นนั้นจะเล่นเป็นสีขาว หมายความว่าพวกเขาจะทำการเดินครั้งที่สอง

หลังจากการโยนเบี้ยครั้งแรก เกมจะเริ่มขึ้น หากมีการเล่นเกมหลายเกมติดต่อกัน ผู้เล่นจะสลับกันทำหน้าที่เดินก่อนในเกมถัดไป ในแต่ละตา ผู้เล่นสามารถเลือกเดินชิ้นหมากรุกที่อยู่บนกระดานอยู่แล้ว (อาจทำให้เบี้ยนั้นเลื่อนขั้น จับชิ้นหมากรุกของฝ่ายตรงข้าม หรือทั้งสองอย่าง) หรือวางชิ้นหมากรุกที่จับได้กลับไปยังกระดาน ตัวเลือกเหล่านี้จะถูกอธิบายด้านล่าง

การเดินและการกิน

ขุน

การเคลื่อนไหวของขุน

ขุน (玉/王) เคลื่อนไปได้หนึ่งช่องในทุกทิศทาง ทั้งแนวตรงและแนวทแยง

เจ้าหญิง

การเคลื่อนไหวของเจ้าหญิง

เจ้าหญิง (姫) เคลื่อนที่เหมือนโคนและม้า รวมถึงความสามารถของม้าในการเคลื่อนที่ไปข้างหน้า ข้างหลัง หรือไปทางด้านข้าง.

เจ้าหญิงเลื่อนขั้น

การเคลื่อนไหวของเจ้าหญิงเลื่อนขั้น

เจ้าหญิงเลื่อนขั้น (神) เคลื่อนที่ได้เหมือนเจ้าหญิงและขุน.

เรือ

การเคลื่อนไหวของเรือ

เรือ (飛) เคลื่อนที่ได้ในทิศทางตรง (แนวนอนหรือแนวตั้ง) ไม่จำกัดจำนวนช่อง.

เรือเลื่อนขั้น

การเคลื่อนไหวของเรือเลื่อนขั้น

เรือเลื่อนขั้น (龍) เคลื่อนที่ได้เหมือนเรือและขุน.

โคน

การเคลื่อนไหวของโคน

โคน (角) เคลื่อนที่ได้ในทิศทางทแยงมุมเป็นจำนวนช่องไม่จำกัด.

โคนเลื่อนขั้น

การเคลื่อนไหวของโคนเลื่อนขั้น

โคนเลื่อนขั้น (馬) เคลื่อนที่ได้เหมือนโคนและขุน.

เงิน

การเคลื่อนไหวของเงิน

เงิน (銀) เคลื่อนที่ได้หนึ่งช่องแบบเฉียงหรือหนึ่งช่องแบบตรงไปข้างหน้า, มีทั้งหมดห้าจุดหมายปลายทางที่เป็นไปได้.

เงินเลื่อนขั้น

การเคลื่อนไหวของเงินเลื่อนขั้น

เงินเลื่อนขั้น (全) เคลื่อนที่ได้หนึ่งช่องแบบตั้งฉากหรือหนึ่งช่องแบบเฉียงไปข้างหน้า, ให้มันมีหกจุดหมายปลายทางที่เป็นไปได้. มันไม่สามารถเคลื่อนที่แบบเฉียงกลับหลังได้.

ม้า

การเคลื่อนไหวของม้า

ม้า (桂) กระโดดในแนวที่อยู่ระหว่างแนวตั้งฉากและแนวเฉียง, โดยเคลื่อนที่หนึ่งช่องไปข้างหน้าแล้วหนึ่งช่องไปในทิศทางเฉียงข้างหน้าในการเคลื่อนที่ครั้งเดียว. ดังนั้น ม้ามีจุดหมายปลายทางข้างหน้าได้สองจุด. ไม่เหมือนกับม้าในหมากรุกตะวันตก, ม้าในหมากรุกโองิไม่สามารถเคลื่อนที่ไปทางด้านข้างหรือกลับหลังได้. ม้าเป็นเพียงชิ้นเดียวที่ไม่สนใจชิ้นส่วนที่ขวางทางไปยังจุดหมายปลายทางของมัน. มันไม่ถูกบล็อกจากการเคลื่อนที่ถ้าช่องด้านหน้าของมันถูกครอบครอง, แต่มันก็ไม่สามารถจับชิ้นส่วนในช่องนั้นได้.

ม้าเลื่อนขั้น

การเคลื่อนไหวของม้าเลื่อนขั้น

ม้าเลื่อนขั้น (圭) เคลื่อนที่ได้เหมือนกับเงินเลื่อนขั้น.

หอก

การเคลื่อนไหวของหอก

หอก (香) เคลื่อนที่เหมือนกับเรือยกเว้นว่ามันไม่สามารถเคลื่อนที่ถอยหลังหรือไปทางด้านข้างได้.

หอกเลื่อนขั้น

การเคลื่อนไหวของหอกเลื่อนขั้น

หอกเลื่อนขั้น (杏) เคลื่อนที่ได้เหมือนกับเงินเลื่อนขั้น.

เบี้ย

การเคลื่อนไหวของเบี้ย

เบี้ย (歩) เคลื่อนที่หนึ่งช่องไปข้างหน้า. มันไม่สามารถถอยหลังได้. ไม่เหมือนกับเบี้ยในหมากรุกตะวันตก, เบี้ยในหมากรุกโองิจับเป็นเช่นเดียวกับการเคลื่อนที่ของมัน.

เบี้ยเลื่อนขั้น

การเคลื่อนไหวของเบี้ยเลื่อนขั้น

เบี้ยเลื่อนขั้น (と) เคลื่อนที่ได้เหมือนกับเงินเลื่อนขั้น.

การเลื่อนขั้น

โซนการเลื่อนขั้น สำหรับผู้เล่นแต่ละคนคือสามแถวสุดท้ายบนกระดาน, ซึ่งเป็นพื้นที่เริ่มต้นที่มีชิ้นของฝ่ายตรงข้าม. ชิ้นหมากรุกที่เข้าไป, เคลื่อนที่ภายใน, หรือออกจากโซนการเลื่อนขั้นระหว่างการเคลื่อนที่ (แต่ไม่ใช่เมื่อถูกวางลง) ต้องเลื่อนขั้นในตอนท้ายของการเคลื่อนที่. การเลื่อนขั้นจะแสดงโดยการพลิกชิ้นหมากรุกเพื่อแสดงตัวอักษรของสถานะที่เลื่อนขั้น.

ชิ้นหมากรุกที่ถูกจับจะกลับสู่สภาพที่ไม่เลื่อนขั้น. ยกเว้นเมื่อถูกจับ, การเลื่อนขั้นของชิ้นหมากรุกนั้นไม่สามารถย้อนกลับได้.

โซนการเลื่อนขั้นของผู้เล่นดำ (แสดงเป็นสีเหลือง)

การวางชิ้น

ผู้เล่นเก็บชิ้นที่จับได้ไว้ ในมือ เพื่อสามารถนำกลับมาใช้ในเกมได้ แทนที่จะเคลื่อนไหวชิ้นบนกระดาน ผู้เล่นสามารถวางชิ้นจากมือลงบนช่องว่างใด ๆ ด้วยด้านที่ยังไม่ได้เลื่อนขั้นหันขึ้น การกระทำนี้ทำให้ชิ้นนั้นกลับเข้าสู่เกมเป็นชิ้นที่ใช้งานได้ของผู้เล่นนั้น และการกระทำนี้เรียกว่า การวางชิ้น การวางชิ้นแต่ละครั้งถือเป็นการเคลื่อนไหวครบหนึ่งครั้ง

การวางชิ้นไม่อนุญาตให้จับชิ้นของฝ่ายตรงข้ามหรือเลื่อนขั้นทันทีหากวางในโซนเลื่อนขั้น อย่างไรก็ตาม ชิ้นที่ถูกวางสามารถจับหรือเลื่อนขั้นในการเคลื่อนไหวในอนาคตได้ตามปกติ

ข้อจำกัด

มีกฎเฉพาะที่จำกัดวิธีการวางชิ้นบางชิ้น:

• ชิ้นที่ไม่มีที่ไป (行き所のない駒(ikidokorononaikoma)): เบี้ย, หอก และ ม้า ไม่สามารถวางได้ที่แถวสุดท้าย (แถวที่ 8) และม้ายังไม่สามารถวางได้ที่แถวก่อนสุดท้าย (แถวที่ 7) เนื่องจากตำแหน่งดังกล่าวจะทำให้ชิ้นเหล่านี้ไม่มีการเคลื่อนที่ที่ถูกกฎหมายในการเคลื่อนไหวครั้งถัดไป เนื่องจากมีการเคลื่อนที่ไปข้างหน้าเท่านั้น
• เบี้ยสองตัว (二歩(nifu)): เบี้ยไม่สามารถวางได้ในแฟ้ม (คอลัมน์) ที่มีเบี้ยที่ยังไม่ได้เลื่อนขั้นของผู้เล่นเดียวกันอยู่แล้ว กฎนี้ไม่ใช้กับเบี้ยที่เลื่อนขั้นแล้ว

ราชาถูกจี้

หากราชาสามารถถูกจับได้ในการเคลื่อนที่ครั้งถัดไปของฝ่ายตรงข้าม จะเรียกว่า ราชาถูกจี้ เมื่อราชาถูกจี้ ผู้เล่นต้องทำการเคลื่อนที่เพื่อป้องกันราชา ซึ่งสามารถทำได้โดยการย้ายราชาไปยังช่องที่ปลอดภัย จับชิ้นที่คุกคามราชา หรือบล็อกภัยคุกคามด้วยชิ้นอื่น

จบเกม

เกม Ōgi ส่วนใหญ่จบลงด้วยการจับราชาของฝ่ายตรงข้ามจนชนะเกม ใน Ōgi เนื่องจากชิ้นยังคงอยู่ในเกมหลังจากถูกจับและสามารถนำกลับมาไว้บนกระดานได้ จึงมักมีชิ้นเพียงพอที่จะทำการจับราชาได้

อย่างไรก็ตาม เกมสามารถจบลงได้โดยการทำซ้ำ ซึ่งเป็นการทำซ้ำชุดเดียวกันของการเคลื่อนที่ (แม้ว่าจะหายาก) หรือโดยการเคลื่อนที่ที่ผิดกฎ ซึ่งไม่ค่อยพบเห็นในเกมระดับมืออาชีพ

เรื่องเล่าทางวัฒนธรรมและตำนานเมือง

หมากรุกโองิ ยังคงหลักการหลักของหมากรุกญี่ปุ่น แต่ทำให้ตัวเองโดดเด่นด้วยตำนานสมัยใหม่มากกว่าที่มาประวัติศาสตร์แบบดั้งเดิม ทำให้แตกต่างจากเกมที่มีต้นกำเนิดที่เอกสารอ้างอิงได้ชัดเจนเช่น Chaturanga ใจกลางของเรื่องเล่าทางวัฒนธรรมคือตำนานเมืองที่เกี่ยวข้องกับโยไคในตำนานที่ชื่อ โกมาโย

เรื่องราวนี้ให้เสน่ห์แห่งความลึกลับแก่ หมากรุกโองิ และวางเกมไว้ในทอผ้ากว้างขวางของตำนานญี่ปุ่น ไม่ว่าเรื่องราวจะมีพื้นฐานจากความจริงหรือเป็นเพียงนิยาย ก็เพิ่มความลึกให้กับบริบทของเกม ดึงดูดผู้เล่นเข้าสู่โลกที่การเล่นเกมกลยุทธ์เชื่อมโยงกับการเล่าเรื่องแห่งตำนาน